Artikels

Gepubliceerde artikelen sinds nr. 151. Architraaf bestaat pas sinds februari 2014 (nummer 179) in het Nederlands. Meer artikels zijn op de Franstalige versie van deze website te vinden.

Elke volledige of gedeelelijke productie of weergave, door welk middel ook, van de pagina's of afbeeldingen gepubliceerd in het magazine Architrave zonder schriftelijke toestemming van de uitgevers is illegaal en wordt als vervalsing beschouwd.

Artikels

op onderwerp op lotnummer

- Brandwerend beschermen van versterkte betonconstructies
- Om de draagkracht van bestaande betonconstructies te verzekeren, worden deze bij renovaties soms verstevigd met behulp van stalen stroken, gelijmde (koolstof)wapening enzovoort. De vraag stelt zich dan: wat in geval van brand? Dienen deze verstevigingen brandwerend beschermd te worden?
- AF219 - 08 / 2024 - P14 > 15
- [PDF]
- Innovatieve producten voor preventieve bescherming en duurzaam betonherstel
- Beton is een sterk en duurzaam bouwmateriaal dat heel wat architecten inspireert, studiebureaus mogelijkheden biedt om hoge gebouwen en grote overspanningen te realiseren en door aannemers snel en efficiënt kan worden verwerkt. Toch kan er na verloop van tijd betonschade optreden.
  
  Betonschade hoeft echter niet het einde van de constructie te betekenen, een duurzame herstelling is mogelijk. Om een kwalitatieve en duurzame betonherstelling te kunnen uitvoeren, moet deze aan bepaalde voorwaarden voldoen. Meer hierover wordt beschreven in de norm NBN EN 1504.
  
  Keuze van de betonherstellingsmortels
  Op basis van de diagnose of vooronderzoek wordt de aard en de omvang van de schade in kaart gebracht, de herstelmethode bepaald en de meest geschikte herstelmortel gekozen. Fabrikanten stellen een breed gamma van herstelmortels ter beschikking. Herstelmortels voor esthetische of structurele herstellingen, mortels voor manuele applicatie of spuitmortels die mechanisch worden aangebracht. Naast de cementgebonden mortels zijn er ook de mortels op basis van kunstharsen. De fabrikanten, lid van FEREB, kunnen u alle informatie geven omtrent deze producten. U vindt hun coördinaten op onze website www.fereb.be...
- AF218 - 05 / 2024 - P22 > 24
- [PDF]
- Hydrodemolition: efficiënt en eenvoudig beton verwijderen voor duurzaam herstel
- Hydrodemolition is een efficiënte en veilige methode om beton te slopen, te stralen of saneren en de overige constructie niet te beschadigen. Hiermee wordt het beton tot de gewenste diepte verwijderd, maar blijft de rest van de constructie – waaronder de wapening – onbeschadigd. Het garandeert een uitstekende basis om de betonherstelling uit te voeren met een perfecte hechting aan de bestaande constructie.
  
  In de vorige edities van architraaf wees FEREB reeds op het belang van de voorbereiding voor het realiseren van een duurzame betonherstelling. De diagnose of het vooronderzoek, waarbij de aard en de omvang van de schade in kaart worden gebracht, vormt de basis. De voorbereiding van de ondergrond is echter ook van wezenlijk belang voor het bekomen van een goede hechting en het voorkomen van nevenschade door extra scheurvorming.
  
  De techniek die in het kader van duurzaam betonherstel meer en meer wordt toegepast, is ‘hydrodemolition’. Daarbij wordt het bestaande beschadigde beton selectief verwijderd met water onder zeer hoge druk. Zo kan beton probleemloos verwijderd worden tot achter de wapening zonder deze te beschadigen. Bij toepassing van de traditionele methode met de pneumatische hamer bestaat altijd het risico dat de wapening geraakt wordt, zodat er trillingen ontstaan waarbij mogelijk haarscheurtjes in het niet-aangetaste beton kunnen verschijnen. Dit kan na verloop van tijd leiden tot nieuwe schade.
  
  …
- AF216 - 12/2023 - P32-33
- [PDF]
- Kathodische bescherming van betonconstructies
- Wapeningscorrosie, voornaamste oorzaak van betonschade
  
  De meest voorkomende oorzaak van schade aan gewapend beton is de corrosie van de interne stalen wapening. Dit is meestal te wijten aan CO² die reageert met aanwezige kalk in het beton, waardoor op termijn – bij te geringe betondekking – het eigen wapeningsbeschermingseffect verdwijnt. Ernstige lokale corrosie (putcorrosie) kan ontstaan door aanwezigheid van chlorides, ofwel ingemengd tijdens het storten van het beton of door indringing van dooizouten of zouten die aanwezig zijn in de omgeving (bijvoorbeeld aan de kust).
- AF215 - 09/2023 - P35-36
- [PDF]
- Bescherming van betonconstructies verhoogt de levensduur na herstelling
- Een duurzame betonherstelling kan slechts gegarandeerd worden als een aantal essentiële stappen in het proces worden nageleefd: een grondige diagnose of vooronderzoek, het toepassen van de juiste hersteltechnieken met de geschikte producten en de controles tijdens en na de uitvoering van de werken. Om de levensduur van het herstelde beton te verhogen, is een extra bescherming noodzakelijk.
- AF214 - 05/2023 - P37-38
- [PDF]
- Zorgvuldige uitvoering leidt tot duurzaam betonherstel
- De uitvoering van een betonherstelling bepaalt in zeer grote mate de duurzaamheid van de reparatie. Een goede voorbereiding, correct gebruik van de geselecteerde producten en een zorgvuldige uitvoering zijn hierbij de belangrijkste parameters.
- AF213 - 12 / 2022 - P42 > 43
- [PDF]
- Diagnose: de basis van een duurzame betonherstelling
- FEREB, dat werd opgericht in 1992, vertegenwoordigt als beroepsvereniging de belangrijkste bedrijven die actief zijn in de herstelling, de versteviging en de bescherming van beton. Onze leden zijn dienstverlenende bedrijven zoals gespecialiseerde studiebureaus en architecten, verzekeraars, aannemers en fabrikanten van betonherstellingsproducten.
- AF212 - 09 / 2022 - P48 > 50
- [PDF]
- NORM NBN B 15-007:2018 zichtbeton
- Sinds 16 mei 2018 is een nieuwe Belgische norm van kracht, die specifiek gericht is op zichtbeton. De norm ‘NBN B 15-007:2018 – zichtbeton’ heeft betrekking op ter plaatse gestort beton waaraan bijkomende esthetische eisen gesteld worden*. Het WTCB publiceerde vervolgens een Technische Voorlichting – Zichtbeton (TV 268) met aandachtspunten van ontwerp tot uitvoering en beoordeling volgens de norm.
- AF205 - 12/2020 - P31 > 32
- [PDF]
- Traditionele techniek in een actueel design
- Architectenbureau Binst Architects verhuisde naar een nieuwe vestiging. Luc Binst en zijn team wilden hun visie op hun vak vertalen naar een vooruitstrevend architectuurproject en kozen daarom voor de renovatie van een voormalig industrieel pand vlak bij de Schelde, op het Antwerpse Zuid. De architecten hebben gericht strategische ingrepen uitgevoerd, waarbij restauraties met oog voor traditie gecombineerd werden met de toepassing van nieuwe elementen of materialen.
  
  Beton is op een spectaculaire manier aanwezig in het nieuwe hoofdkwartier van Binst Architects. De vloeren van de kelder- en de gelijkvloerse verdieping zijn afgewerkt met een zwart-witte granito (ook terrazzo genoemd). De keuze van de tinten en de korrelgroottes levert een sober, maar opvallend effect op dat op een hedendaagse manier in de traditie past. Ook hier sluit de materiaalkeuze aan bij het DNA van het kantoor van Luc Binst: een eerbetoon aan een oude techniek die echter uitgesproken op knowhow steunt en die tegelijk getuigt van een actuele benadering, gemotiveerd door duurzaamheid in de ruime zin van het woord.
- AF205 - 12/2020 - P8
- [PDF]
- Een betonnen decor voor historische keramiek
- Het Centre Kéramis exposeert én vrijwaart de resten van wat destijds een van de grootste aardewerkfabrieken van België was: Royal Boch in La Louvière. Voor dit project bundelde de tijdelijke architectenvereniging Coton – De Visscher – Lelion – Nottebaert – Vincentelli verschillende talenten om alle facetten van dit inspirerende gebouw te kunnen omarmen. Binnen in het Centre Kéramis vind je overal zichtbeton. De buitengevels springen eveneens in het oog dankzij de artistieke ingreep van Jean Glibert. De bepleistering dekt bijna 4 000 m2. Ze werd aangebracht op metselwerk van betonblokken en toont twee texturen, waardoor er een motief ontstaat dat refereert aan de haarscheurtjes (‘craquelé’) die je soms ook ziet op keramiekwerk.
- AF204 - 09/2020 - P10
- [PDF]
- BIM en beton
- Recent verrees in Lommel een nieuw crematorium naar een ontwerp van a2o. De architecten vatten dit gebouw op als een
  ‘ruïne’ in een zand- en heidelandschap. Om dit beeld te realiseren, kozen ze voor een constructie waarbij de ruwbouw zo veel mogelijk afbouw werd, met uiteraard een belangrijke rol voor beton.
  
  Voor de uitvoering zetten de ontwerpers, samen met de andere bouwpartners, van meet af aan in op de toepassing van BIM. Dit zorgde niet alleen voor een grotere efficiëntie tijdens de uitvoering, maar liet de architecten ook toe om het project tot in het kleinste detail uit te werken en deze informatie vlot uit te wisselen met ingenieurs en aannemers. Enkele voorbeelden tonen aan dat beton gemakkelijk gedefinieerd kan worden binnen BIM-omgevingen – van het uitwerken van de wapeningsplannen tot het aanduiden van de gewenste specificaties bij de verschillende onderdelen.
- AF201 - 09 / 2019 - P50
- [PDF]
- Kubus met karakter – Woning in glad industrieel beton
- Beton speelt altijd wel een constructieve rol in een bouwproject, maar het materiaal wordt vaak weggestopt. Nochtans kan het industriële aspect ook een esthetische meerwaarde bieden. Dat bewijst architect Davy Nekkebroek met een sober, maar tegelijk toch opvallend concept voor een woning in Arendonk. Het gebouw is volledig opgetrokken in glad industrieel beton. De wisselwerking tussen gesloten betonpanelen, glaspartijen en een toets van hout in de achtergevel creëert een boeiende architectuur.
- AF199 - 02 / 2019 - P18
- [PDF]
- Diamond Shaped Room with Yellow Light – Kunstwerk Bruce Nauman geprefabriceerd in beton
- Het Antwerpse Middelheimmuseum heeft met Diamond Shaped Room with Yellow Light van de Amerikaanse kunstenaar Bruce Nauman een uniek stuk toegevoegd aan zijn collectie. Uniek omdat het werk voorheen nog maar kort tentoongesteld werd. Maar ook omdat het een van de weinige buitensculpturen is die de kunstenaar ontwierp. De (p)refabricage van het kunstwerk was een boeiend samenspel tussen de studio van Nauman en aannemer Mathieu Gijbels.
- AF198 - 11 / 2018 - P34
- [PDF]
- Bindend beton
- Betonstructuur creëert extra speelruimte en integreert crèche en school
  
  In 2011 kocht de Vlaamse Gemeenschapscommissie de Nieuwlandsite in Brussel aan, met het doel er een nieuwe brede school te realiseren. Bij de aankoop waren zowel Nederlandstalige als Franstalige scholen op de terreinen aanwezig. Daarnaast wilden verschillende verenigingen die op een of andere manier rond kinderen werken zich op de site vestigen: Baboes, Opvoeden in Brussel, Deeltijds kunstonderwijs (DKO), de muziekacademie Brussel en het kinderdagverblijf Sint-Lutgardis.
  
  De uitbater van kinderdagverblijf Nieuw Kinderland kreeg een plaats op de tweede verdieping toegewezen, in de oksel van twee bestaande gebouwen. Om het beoogde programma voor 68 kinderen te realiseren, klopte vzw Kinderopvang Sint-Lutgardis aan bij Burobill en ZAmpone Architectuur.
  
  De toebedeelde oppervlakte was krap, én er was geen sprake van buitenspeelruimte voor de kinderen. Het tijdelijke architectenteam vond een eenvoudig, maar spectaculair antwoord op deze tekortkomingen: een deel van het kinderdagverblijf en een grote buitenruimte zijn in overkraging buiten het bestaande gebouw gerealiseerd. De betonnen luifel die zo ontstond, fungeert als overdekte buitenspeelplaats voor de aanpalende school. Het 168 m² grote platform voorziet in de beoogde buitenruimte voor de kinderen.
- AF197 - 08 / 2018 - P33
- [PDF]
- Ruraal beton - Woning in ter plaatse gestort beton
- In het noorden van Limburg – in een landelijke omgeving, op een toekomstig hoekperceel – ligt een betonnen woning die subtiel in het oog springt tussen de traditionelere verkavelingen. Een ruw betonnen volume, met een introvert karakter aan de straatzijde, herbergt een verrassend warme huiselijke woning. Het programma van eisen was zeer beperkt. De opdrachtgevers wilden een woning waarin ze tot rust kunnen komen na een drukke werkdag, afgesloten van de buitenwereld. Natuurlijke lichtinval was hierbij belangrijk aandachtspunt. Voor Clauwers & Simon architectes hield de opdracht nog een onverwachte ontwerpuitdaging in: zowel het interieur als het exterieur dienden te worden uitgevoerd in zichtbeton. Het uitgangspunt voor het ontwerp van deze betonnen eengezinswoning was een eerlijke confrontatie met het brutalistische karakter van het materiaal.
- AF196 - 05 / 2018 - P50 > 51
- [PDF]
- Contrasterende uitbreiding met beton als krachtige rode draad
- Tandartspraktijk of leefruimte? Architect Frédéric Filipucci bedacht een uitbreidingsproject dat alle kanten uit kan. Beton staat centraal in deze eigentijdse architectuur. De aanbouw bestaat uit een klein volume met opvallende glasoppervlakken, een carport en een laterale passage onder een betonnen dak. Dit laatste krijgt een knik aan het carportuiteinde en gaat over in een wand in zichtbeton. Om het project te vereenvoudigen en te integreren in de bestaande volumes, maar tegelijk ook zijn aanwezigheid te benadrukken, heb ik voor één strakke en minimalistische architecturale inbreng gekozen. In die logica leek de keuze voor één materiaal evident, legt Frédéric Filipucci uit. Beton lag voor de hand, om esthetische en structurele redenen én omwille van zijn tijdloosheid. Beton is niet modegebonden. Het klopt dat de strakke lijn van het uitkragende betondak meteen in het oog springt als je de aanbouw nadert. Dit visueel effect biedt het voordeel dat het onderliggende volume een intimistisch trekje krijgt, ondanks de aanwezigheid van die grote glaspartij.
- AF194 - 12 / 2017 - P16-17
- [PDF]
- Een verdoken woning
- In een rustige wijk in Tienen springt een compacte woning in het oog vanwege haar atypische opvatting: de achtergevel ligt aan de straatzijde, het gelijkvloerse niveau ligt ondanks het vlakke terrein deels ondergronds en de verdieping is volledig in metselwerk gehuld. Wie binnenkijkt, zal bovendien vaststellen dat beton een centrale rol bekleedt. Een budgettaire keuze die ook esthetische en functionele voordelen biedt.
  
  Als de bouwvoorschriften de kroonlijsthoogte beperken tot 4,5 meter en de bouwheer toch graag twee volwaardige verdiepingen heeft, wat doe je dan? De meeste architecten zouden bijna instinctief terugvallen op een wijziging van de verkavelingsvoorschriften. Het team van AST77 had een creatieve ingeving en duwde de woning anderhalve meter de grond in. Zo creëerden de ontwerpers ondanks de stedenbouwkundige beperking twee volwaardige verdiepingen.
  
  De slimme ontwerpopvatting biedt ook een voordeel op het vlak van privacy. De leefruimtes en het aangrenzende terras liggen een half niveau lager dan het straatniveau, waardoor de verhouding met de buitenwereld verandert en de bewoners de nodige geborgenheid genieten.
- AF192 - 05 / 2017 - P46
- [PDF]
- Gekleurd beton
- Dat beton niet altijd grijs hoeft te zijn, is intussen wel bekend bij ontwerpers, architecten en bouwheren. Spelen met de kleur en textuur van het oppervlak maakt het mogelijk om een betonnen product of bouwwerk niet alleen voor zijn functionele kenmerken, maar ook voor zijn decoratief uiterlijk te waarderen.
  
  Het kleuren van de betonspecie via de toevoeging van pigmenten mag dan wel een eenvoudige techniek zijn, toch resten er vaak heel wat vragen over de manier waarop een bepaalde kleur of tint kan worden gecreëerd. Er zijn immers nog verschillende andere parameters die het uiteindelijke uitzicht van het beton beïnvloeden. We denken hierbij aan de water-cementfactor van het beton, het mengproces en het gebruikte type cement en zand.
  
  Een andere bezorgdheid is de evolutie van het uitzicht van het betonoppervlak doorheen de tijd. Vervuiling en verwering spelen hierin een belangrijke rol, maar de meest gestelde vraag is ongetwijfeld waarom de kleuren soms blijken te vervagen. Noties over lichtweerkaatsing en -diffusie en een microscopisch inzicht in het beton zijn nodig om hier een antwoord op te kunnen bieden.
  
  Deze publicatie gaat in op diverse aspecten van het in de massa gekleurd beton en licht ook kort de mogelijkheden van kleurmeting en -evaluatie toe.
- AF191 - 02 / 2017 - P38
- [PDF]
- Aquacenter van Marcinelle Een kleurrijke verjongingskuur
- In Charleroi kent iedereen het ‘Centre de délassement’ (ontspanningscentrum) van Marcinelle. ‘s Zomers is het een favoriete bestemming en lopen bad en ligweiden onvermijdelijk vol. Het complex werd aan het eind van de jaren 50 gebouwd volgens plannen van architect Jacques Depelsenaire en is in elk opzicht typisch voor zijn tijd. Vooral het zwembad heeft met constant succes de tijd doorstaan.
  
  Ondanks de grote bezettingsgraad en het onderhoud van de site traden toch stilaan verouderingskwaaltjes op die de installaties bedreigden. In 2014 werd beslist om het zwembad en zijn ligweiden naar het niveau van de huidige normen te tillen. Dat had te maken met milieu- en veiligheidsaspecten. Na een offerteaanvraag werd het ontwerp toegewezen aan het bureau RESERVOIR A. De architecten vatten de renovatieopdracht op als een uitdaging tot herinterpretatie van de plek. Hun ontwerp verzoent de diverse tijdperken met elkaar, tot tevredenheid van de bezoekers.
  
  Dankzij zijn flexibele mogelijkheden bleek beton van onmisbare waarde te zijn voor de globale opwaardering. Herstellingen, versterkingen en nieuwe structuren werden ofwel ter plaatse op maat gegoten, ofwel gerealiseerd met geprefabriceerde elementen.
- AF190 - 12 / 2016 - P34-39
- [PDF]
- Het generieke als deugd
- Voor META architectuurbureau is de essentie van het bouwen minder programmatorische antwoorden bieden en meer potentieel creëren. Zo vorm je generieke architectuur. Sluit het generieke karakter van een gebouw een kenmerkende identiteit uit? Wordt een generiek gebouw banaal? META vindt van niet. Door de ontwikkeling van een welgeplaatste structuur en een neutrale gevelexpressie kan de invulling van het gebouw zowel nu als later heel eenvoudig aangepast worden aan verschillende mogelijke functies. Zo creëer je gebouwen voor het heden en de toekomst. Het Montigny-gebouw is daar een goed voorbeeld van: de gevel ontplooit zich via de voortdurende herhaling van één kaderelement, en de flexibiliteit van het plan zorgt ervoor dat een appartement met enkele eenvoudige ingrepen tot een kantoor kan worden getransformeerd (en vice versa).
- AF189 - 09 / 2016 - P29
- [PDF]
- Superbeton – Vormelijke emancipatie
- De mogelijkheden van nieuwe ‘ultrahogesterktebetonsoorten’ resulteren in een heuse emancipatie van de vorm. Ze maken niet alleen allerhande esthetische varianten mogelijk, maar gunnen vooral de fantasie de vrije loop. Bogen, tegenbogen, maaswerk en subtiele afwisselingen van hol en vol maken van bepaalde realisaties volwaardige kunstwerken. De complexe harmonie van de vormen, hun interactie met het licht en de zichtbare contrasten die daar het resultaat van zijn kunnen weleens doen denken aan het zwart-witte lijnenspel van bepaalde bijna abstracte gravures. Die parallel tussen twee relatief ver van elkaar verwijderde kunstvormen wordt perfect geïllustreerd door een foto van het moucharabieh van het MuCEM en een werk van beeldend kunstenares Kikie Crêvecœur dat hetzelfde onderwerp afbeeldt.
  
  Ambroise Crêvecœur
- AF188 - 05 / 2016 - P32
- [PDF]
- Woning «BM» - Dialoog met de natuur
- Het uitgangspunt van dit atypische project is het bouwterrein waarop de woning werd ingeplant. De bouwheren beschikten inderdaad over een mooi bewaard perceel. De grote bomen die zich daar ontwikkeld hebben, resulteren in een landschappelijke kwaliteit die je niet voor mogelijk houdt op een bouwterrein.
- AF187 - 02 / 2016 - P20-21
- [PDF]
- Betonherstelling gisteren… vandaag en morgen misschien!
- Hoewel beton sinds mensengeheugenis gekend is… en hersteld moet worden, zijn de manier van herstellen en het gebruik van de geschikte mortels nog maar recent (2009) genormaliseerd door een Europese norm (EN 1504), als gevolg van het grote aantal schadegevallen die door de Europese Studie CONREPNET (2001 / 2006) werden bekendgemaakt.
- AF186 - 11 / 2015 - P28
- [PDF]
- Het MICX, een icoon voor de toekomst
- De stad van de Doudou kent een forse ontwikkeling die wordt voortgestuwd door de titel van Culturele Hoofdstad van Europa 2015. Momenteel investeert Bergen zwaar in de stationswijk aan de overzijde van de sporen.
- AF186 - 11 / 2015 - P18
- [PDF]
- "U-Residence" – Verwennerij voor de VUB-studenten
- Het ontwerp van het bureau BOGDAN & VAN BROECK brengt verschillende functies samen
  op een elegante en tijdloze manier. Studentenhuisvesting, onderzoeksruimtes voor sport en lichaamscultuur, congrescentrum en ondergrondse parking zijn bedacht met een zeer consequente materialiteit.
- AF185 - 08 / 2015 - P22
- [PDF]
- De ‘Triage-lavoir’ in Binche
- Wie via de N55 naar Binche rijdt, kan op de rand van de stad niet naast deze kolos van beton en glas kijken.
  De voormalige kolenwasserij ‘Triage-lavoir’ behoort ongetwijfeld tot het nationale erfgoed van
  de steenkoolindustrie uit de jaren 50. De bouw van het complex vormde een hele technische uitdaging:
  het dateert immers uit een tijdperk waarin men voor dit soort constructies gewoonlijk naar staal greep.
- AF184 - 05 / 2015 - P24
- [PDF]
- Stad in de stad - Stadscampus UHasselt – noAarchitecten
- De Universiteit Hasselt veranderde haar naam en kwam naar de stad. De tijd van de op mobiliteit gerichte campussen in het groen is voorbij.
- AF181 - 09 / 2014 - P52
- [PDF]
- «Wall house» of muurhuis
- In de Bomel-wijk op de hellingen van Namen bevindt zich een eengezinswoning waarvan de gevel in geprefabriceerde betonlateien op zich al een omweg waard is. Maar er zijn nog andere interessante aspecten. Met dit project is het architectuurbureau And’rol erin geslaagd om alle criteria van ‘goede architectuur’ samen te brengen, van de ‘genius loci’ tot de budgettaire beperkingen.
- AF180 - 09 / 2014 - P52-53
- [PDF]
- De Guillemins Esplanade
- In 1999 diende architect-stedenbouwkundige Claude Strebelle een structuurplan in voor de vernieuwing van de wijk rond het station Guillemins waarvan het ontwerp drie jaar eerder aan Santiago Calatrava was toevertrouwd.
- AF183 - 02 / 2015 - P16
- [PDF]
- Het Theater van Luik, tussen glas en beton
- In Luik beleeft het gebouw van de ‘Société Libre de l’Emulation’ op de ‘Place du XX Août’ een nieuwe fase in zijn bewogen bestaan. Het ‘Théâtre de Liège’ heeft hier sedert 2013 zijn intrek genomen, na een genereuze architecturale interventie door het bureau van Pierre Hebbelinck en Pierre de Wit.
- AF182 - 12 / 2014 - P18
- [PDF]
- Belgisch cement - Normen, CE-markering en BENOR-merk
- De norm NBN EN 197‑1 : 2000 was de eerste geharmoniseerde Europese norm die in het kader van de Bouwproductenrichtlijn werd aangenomen, en cement was het eerste bouwmateriaal met CE-markering. De tweede editie van deze norm dateert van oktober 2011. Net zoals zijn voorganger definieert dit document de kenmerken van 27 gewone cementsoorten, waarvan er twaalf in België worden gefabriceerd en gecommercialiseerd.
- AF179 - 02 / 2014 - P50
- [PDF]